Çocuklar doğuştan meraklıdır. Büyürken zamanlarının büyük kısmını etrafı keşfederek, sınırları zorlayarak, kuralları çiğneyerek ve sosyal ipuçlarını anlamaya çalışarak harcarlar. Bu ilk yıllar öngörülemez ve 2 yaş sendromunda da olduğu gibi başına buyruklukla dolu olduğu için, bir çocuğun olumsuz davranışlarının ne zaman normal olduğunu ne zaman dürtüsellik kaynaklı olduğunu anlamak zordur.

Dürtüsel Davranış Nasıl Ayırt Edilir?

Dürtüsellik, çocuğunuzu tehlikeye attığında, ev ya da okuldaki huzuru bozduğunda tehlikeli hâle gelmiş demektir. Dürtüsellik çocuklarda kendini farklı şekillerde gösterebilir, ancak en yaygın görülen davranışlar şu şekildedir:

• Söz kesme: Dürtüsel çocuk, başkalarıyla aynı anda konuşarak ya da davranışlarıyla ebeveynlerinin, öğretmenlerinin ya da arkadaşlarının sözünü kesebilir.
• Sabırsızlık: Dürtüleriyle hareket eden çocuklar sabırsızdır. Sırasını beklemek ya da paylaşmak gibi kavramları anlayamazlar. Sınıfta, söz almadan konuşabilir, bir sorunun cevabını izin almadan bağırabilir ya da diğer öğrencilerin oyuncaklarını ellerinden alabilirler.
• Uygunsuz iletişim: Uygun olmayan anlarda konuşabilir, bağırabilir ya da gülebilirler.
• Tehlike: Dürtüsel çocuklar sonuçlarını düşünmeden tehlikeli davranışlarda bulunabilirler.

Olumsuzluklar

Dürtüsel çocuklar, evde bir “sorun” olarak algılanabilirler. Erken müdahale edilmediğinde, ebeveynler çaresiz ve sinirli hissedebilir, aşırı disiplinli yöntemler uygulayabilir, hatta kendilerini sorgulayabilirler. Okulda ise dürtüsel çocuklar dersleri bölüp diğer öğrencilerin dikkatini dağıtan “sorun yaratan” öğrenciler olarak görülürler. Öğretmenleri ve akranları arasında olumsuz davranışları ile nam salarak dışlanabilirler. Dürtüsel çocuklar genellikle yanlış anlaşıldıkları ve kolayca “sorunlu” olarak yaftalandıkları için kendilerini sık sık çaresiz, öfkeli ya da dışlanmış hissedebilirler. Genellikle davranışlarının etraflarındaki kişileri nasıl etkilediğini fark etmezler dolayısıyla arkadaş edinmek neredeyse imkansızmış gibi hissedebilirler.

Ne Yapılabilir?

Dürtüsellik, en nihayetinde düşünmeden davranmak ve konuşmak anlamına gelir. Çoğu zaman bu durum Dikkat Eksikliği ve Hipeaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) bir sonucudur, zira dürtüsellik DEHB’nin en önemli belirtilerinden biridir. Araştırmalar okul çağındaki çocukların %8 ila 10’u arasında DEHB olduğunu ve erkek çocuklara daha çok DEHB teşhisi konulsa da kız çocuklarda da DEHB görülebileceğini göstermektedir. Ayrıca, çocuk kendini kelimelerle ifade edemediğinde bu durumu hareketleriyle dışa vurduğu için dil bozuklukları da dürtüselliğe neden olabilmektedir.

Çocuğunuzun çeşitli dürtüsel davranışlar sergilediğini düşünüyorsanız, bir uzmana başvurmanız gerekmektedir. Ayrıca, çocuğunuzun öğretmenleriyle konuşup onların da benzer endişeleri olup olmadığını öğrenebilirsiniz. Evde gözlemlediğiniz dürtüsel davranışları, bu davranışları tetikleyen etkenler olup olmadığını, belli zamanlarda bu davranışların daha da şiddetlenip şiddetlenmediğini not almanız faydalı olabilir. Dürtüsel davranışların nedeni DEHB ya da farklı bir dil ya da gelişim bozukluğuysa bir uzman bunu tespit edecektir.

Kaynakça:

• KAYNAK: OTSIMO
• Impulse-Control Strategies for Students with ADHD:https://www.additudemag.com/keeping-kids-accountable/
• Impulsivity in Children with ADHD: Definition, Symptoms & Treatment:https://study.com/academy/lesson/impulsivity-in-children-with-adhd-definition-symptoms-treatment.html
• Understanding Your Child’s Trouble With Impulsivity:https://www.understood.org/en/learning-attention-issues/child-learning-disabilities/hyperactivity-impulsivity/understanding-your-childs-trouble-with-impulsivity